१ सय ५० घर उच्च जोखिममा

डम्मर बुढा मगर, बागलुङ
हरेक वर्ष वर्षायाममा जिल्लामा अकालमै ज्यान गुमाउने, विस्थापित र मृत्युको जगजगीमा बाँच्नु पर्ने बिवशता यस पटक पनि दोहोरिएको छ ।

बाढी पहिरोका कारण असारदेखि हालसम्म बागलुङमा ९ जनाले ज्यान गुमाएका छन् भने एक जना अझै बेपत्ता छन् ।

जिल्ला प्रहरी कार्यलय बागलुङले तयार पारेको तथ्याङ्क अनुसार असार १ गतेदेखि हालसम्म पहिरोले २४ घरमा पूर्ण रुपमा क्षति पु¥याएको छ भने २८ गोठ पूर्ण रुपमा भत्किएका छन् ।
जिल्लाभरका विभिन्न स्थानको पहिरोका कारण १ सय ५० घर उच्च जोखिममा परेका छन् भने १ हजार ६० जना विस्थापित भएका छन् । उनीहरु हाल छिमेकीको घरमा आश्रय लिएर बसेको जिल्ला प्रहरी कार्यालय बागलुङका सूचना अधिकारी डिएसपी राजेन्द्र रेग्मीले जानकारी दिनुभयो ।

गत असार महिनाको सुरुमै जिल्लाको काठेखोला गाउँपालिका वडा नम्बर ४ फापर खेतकी ३८ वर्षीया बिमला पुनले घर माथिबाट झरेको पहिरोले पुरिए ज्यान गुमाउनु परेको थियो । साउन ४ गते बाटो खन्ने क्रममा सडक माथिबाट झरेको पहिरोले जैमिनी नगरपालिका वडा नम्बर २ का २५ वर्षीय रोशन नेपाली मृत्यु भयो भने पर्वत जलजला गाउँपालिका वडा नम्बर २ का नेत्रबहादुर पुन अझै वेपत्ता छन् ।

जिल्ला प्रहरी कार्यालय बागलुङले दिएको जानकारी अनुसार साउन १३ गते जिल्लाको निसीखोला गाउँपालिका वडा नम्बर १ हर्पेका ६ वर्षीय बालक समिर परियार, तमानखोला गाउँपालिका वडा नम्बर २ का १३ वर्षीय बालक खिमबहादुर विक र १२ वर्षीया बालिका रिता विकको ज्यान गएको थियो । उनीहरु राति सुतिरहेको बेला घर माथिबाट आएको पहिरोले पुरिएर मृत्यु भएको थियो ।

साउन ३१ गते निसीखोला गाउँपालिका वडा नम्बर ५ घर माथिबाट झरेको पहिराले १३ वर्षीय बालक विरेन्द्र विक र ६ वर्षीय बालक प्रवेश विकको ज्यान लिएको थियो । सोही दिन वडा नम्बर ३ की ६० वर्षीय बली विकको पनि पहिरोमा परि ज्यान गएको थियो ।

भदौ ९ गते ढोरपाटन नगरपालिका वडा नम्बर २ अर्नाककी १९ वर्षीया युवती पुजा परियारको मृत्यु भएको छ । परियार पनि राति सुतिरहेको बेला घर माथिबाट पहिरो झर्दा घरसहित पुरिएर मृत्यु भएको थियो । बाढी पहिरोमा परि २ दुई जना घाइते भएका छन् । पहिरोमा परि १७ पशु चौपायाको मृत्यु भएको छ ।

जिल्लाभर पहिरोका कारण हालसम्म १ करोड १२ लाख २४ हजार भन्दा बढीको क्षति पुगेको छ । स्थानीय तहले विकासको नाममा जथाभावि रुपमा सडक निर्माण गर्नाले ग्रामिण क्षेत्रका वस्ती जोखिममा पर्ने गरेको र पहिरोमा परि नागरिकले ज्यान गुमाएको पाइएको डिएसपी रेग्मीको भनाई छ । ‘प्रायजसो ग्रामिण क्षेत्रमा पहिरोमा परि नागरिकले ज्यान गुमाउनुको कारण अव्यवस्थित सडक निर्माण गरिनु हो, गाउँ हे¥यो भने जताततै सडकै सडक देखिन्छ,’ उहाँले भन्नुभयो, ‘अव्यवस्थित सडक निर्माणलाई रोक्न सकिएन भने गाउँका बस्तीहरु जोखिममा पर्छन् र हरेक वर्ष नागरिकले ज्यान गुमाउनुपर्छ ।’

सम्बन्धित निकायले बाढी पहिरो रोकथाम गर्न तर्फ ध्यान नदिदा नागरिकले समस्या भोग्नु परेको सामाजिक अभियन्ता राम शर्माले बताउनुभयो । सम्बन्धित निकायले नागरिकलाई सचेतता गराउनुको सट्टा गाउँहरु भत्काउँदै मनपरी विकास गर्न खोज्दा अप्रिय घटना र क्षति बेहोर्नु परेको उहाँको भनाई छ । ‘नागरिकलाई सचेतता गराउनु छैन, हाम्रो जस्तो भूगोलमा जथाभावी सडक खनिएको छ यो भन्दा ठूलो खतरा केही हुन सक्दैन, यस तर्फ सबै निकायले ध्यान दिनुपर्छ,’ उहाँले भन्नुभयो ‘जबसम्म नागरिक र सरकार विपद व्यवस्थापनका सम्बन्धमा सचेत बन्दैनन्, तबसम्म यस्ता घटना भइरहन्छन् ।’ सरकारले जोखिममा रहेका बस्तीलाई वर्षा अगाडी नै व्यवस्थापन गर्नु पर्ने र विपद् व्यवस्थापन सम्बन्धि सचेतना दिनु पर्ने उहाँले आवश्यकता औल्याउनुभयो । विपद् व्यवस्थापन समिति निस्क्रिय र स्थानीय सरकार अवैज्ञानिक तरिकाले विकास निर्माणमा लागेको उहाँको भनाई छ ।

प्रमुख जिल्ला अधिकारी सुरेश न्यौपानेले स्रोत र साधनले पुगे सम्म विपद् व्यवस्थापन तर्फ सक्रिय भएर लागेको बताउनुभयो । यस्ता घटनाबाट बच्न नागरिक आफै पनि सचेत हुनु पर्ने उहाँको भनाई छ । ‘विपद् व्यवथापनका निम्ति हामीले सकेसम्म कोशिस त गरिरहेका हुन्छौ, नागरिक आफै पनि सचेत हुन जरुरी छ, घर बनाउँदा पनि उपयुक्त स्थानमा निर्माण गर्नु प¥यो,’ उहाँले भन्नुभयो ‘नागरिकलाई सचेत बनाउनदेखि स्थानीय सरकारसँग सहकार्य गरेर जोखिममा परेकालाई व्यवस्थापन गर्दै आएका छौँ ।’