सरकार गम्भीर बनोस्, नागरिक सचेत बनौँ

कोरोना भाइरस रोकथाम तथा नियन्त्रणका लागि सरकारले गरेको तीन महिना बढीको लकडाउन खुल्ला गरे सँगै कोरोना संक्रमणको दर बढ्दो क्रममा छ । अहिले सर्वसाधारणदेखि व्यवसायी सम्म हर क्षेत्र, पेशा, व्यवसायका मानिसहरु क्रमशः नियमित दैनिकीमा फर्किने क्रममा त छन् । तर, कोरोना संक्रमणको ठुलो भयावहका परिदृश्यले सबैलाई झस्काइरहेको छ । पछिल्लो समय विदेशबाट आएकालाई मात्रै होइन, समुदाय स्तरका साथै स्वास्थ्यकर्मीदेखि सुरक्षाकर्मी सम्ममा संक्रमण फैलिदो छ । लामो सकसबीच लकडाउनबाट मुक्ति पाएका नागरिक बढ्दो कोरोना जोखिम, यसको रोकथाम, उपचार र नियन्त्रणबारे के भन्छन् ? अबको विकल्पमा लकडाउन कति उचित, कति अनुचित ? यसको अरु विकल्प के हुनसक्छ ? आदर्शकर्मी साधना पन्तले यसबारे बिभिन्न क्षेत्रका व्यक्तिसँग कुराकानी गर्नुभएको छ । प्रस्तुत छ कुराकानीको सम्पादित अंशः

लक्ष्मी जिसी कार्की
महिला अधिकारकर्मी
सरकारले विगतमा धेरै गल्ती गरिसकेको छ । सरकारले अरु विकल्प खोज्न भन्दा लकडाउन नै बिकल्प हो भनेर चैतमा लकडाउन ग¥यो । शुरुमै सरकारले विदेशमा भएका मानिसहरुको डाटा संकलन गरेर उनीहरुलाई देशमा सुरक्षित साथ ल्याउने प्रक्रिया चाल्नु पर्ने आवश्यक थियो । सिमानाहरुमा कडाई गरेर चेक जाँच गरेर मात्र प्रवेश गराउने बातावरण बनाउनु पर्ने थियो तर भएन । गल्ती भयो अब त्यसलाई सच्चाउनु पर्ने हुन्छ । अहिले मानिसहरु जथाभावी रुपमा हिडेको पाइन्छ । खास अहिले सचेत हुन आवश्य देखिन्छ ।

स्थानीय तहले पनी जुन किसिमको रणनीति अपनाउनु पर्ने थियो । त्यो किसिमको रणनीति अपनाएको देखिएन । स्थानीय सरकारले सुरुमै हतारिएर राहत वितरण गरेको हो । खास राहत अहिले बाँड्नु पर्ने अवस्था आएको छ । शुरुमा मानिसहरुले थोरै धेरै संकलन गरेर राखेको प्रयोग गर्ने थिए । तर, अहिले सवै सकिसकेको अवस्था छ । राहात अहिले बाँड्नु पर्ने अवस्था छ । स्थानीय सरकारले बनाएका क्वारेन्टिन प्रभावकारी भए जस्तो मलाई लागेको छैन । क्वारेन्टिन व्यवस्थापन राम्रो हुनु पर्ने थियो । खास क्वारेन्टिनबाट पनि धेरै मानिसहरु संक्रमित भएका छन् । संक्रमित र अन्य मानिसहरु सँगै बसेको पाइन्छ । त्यसले गर्दा अरुमा पनि कोरोना फैलियो । अहिले मानिसहरुले पनि लापरबाही गरेको पाइन्छ । जुन शुरुको अवस्थामा मानिसहरु डराएर घरमै बस्ने, माक्सको प्रयोग गर्ने, सेनिटाइजर प्रयोग गर्ने, सामाजिक दुरी कायम गरेको पाइन्थ्यो, त्यो अहिले छैन । यि कारणले अहिले कोरोना फैलिने धेरै सम्भावना छ ।

अब आ–आफ्नो सुरक्षा आफै गर्नु पर्ने हुन्छ । अव सरकाले गर्न सम्भव छैन । आम नागरिकहरु पनि सचेत हुन आवश्यक छ । अनावश्यक रुपमा घर बाहिर ननिस्कने, माक्सको प्रयोग गर्ने, घरेलु उपचार गर्ने, सरसफाइमा ध्यान दिनु आवश्यक छ । सरकार अब घर–घरमा गएर गर्न सक्दैन । अब आफ्नो ख्याल आफै गर्नु पर्दछ । अब कसैमा बिश्वास नगरी आफ्नै सुरक्षा आफै गरौ । बुढापाकाले भन्छन् नि “हुलमुलमा जिउ जोगाउनु, अनिकालमा बिउ जोगाउनु” त्यही गर्नु पर्दछ अब ।
मासमा गर्नुपर्ने कार्यक्रमहरु रोक लागाउनु आवश्य देखिन्छ । अहिले धेरै त्यस्ता खालका कार्यक्रम भएका छन् । तिज नजिकिदै छ । तिजमा धेरै जम्मा हुने, रमाइलो गर्ने हाम्रो परम्परा पनि हो तर प्रशासनले यस्तो खालका गतिबिधिमा कोरोना महामारी नसकिने समय सम्म रोक लागाउने र स्वंयम् नागरिक पनि सचेत हुन आवश्यक छ ।

हामीहरु बजारमा घुम्दा सामान किन्दा ख्याल गर्नु पर्दछ । जुन पायो त्यो चिज समाती हाल्नु हुदैन । पसले पनि सचेत हुनु पर्दछ । आफ्नो पसल सुरक्षित बनाउनका लागि सबै खालका सुरक्षा सामाग्रीहरु अपनाउन आवश्यक छ । बजारमा देखिन्छ महिला दिदी बहिनी बजारमा डुल्दा बच्चा पनि साथमै लगाएर हिँड्नु हुन्छ । उहाँहरुले आफुले मात्र माक्स प्रयोग गुर्न भएको हुन्छ, बच्चालाई माक्स लगाइदिनु भएको हुन्न । यस्ता खालका लापरबाही गर्नु हुँदैन । र सरोकारवाला निकायको साना–साना कुरामा पनि ध्यान जान आवश्यक छ ।

यो समय डराउनु पर्ने समय हो तर मानिसहरु डराउनु भएको छैन । सरकारले समुदाय स्तरमा कोरोना परीक्षण तिव्र गतिमा गर्नु पर्ने छ । मानिसले आफ्नो सुरक्षा आफै गर्नु पर्दछ ।

दिपेन्द्र घिमिरे
प्रवन्ध निर्देशक
सफल हस्पिटल, बागलुङ
मेरो विचारमा प्रशासन, स्थानीय सरकार, केन्द्रीय सरकार र प्रादेशिक सरकालाई ताकेर कोरोना महामारी कम हुन्छ भनेर बस्ने हो भने कोरोना महामारीको समस्या समाधान हुदैन । यो महामारीबाट बच्नका लागी स्वयम् नागरिकनै अगाडी बढ्नु पर्दछ । सरकारले बनाएका मापदण्डमा रहेर मानिसहरुले आफ्नो काम गर्नु पर्दछ । अहिले मानिसहरु जथाभावी हिँड्डुल गरेको पाइन्छ । त्यसकारण मानिसहरु अनावश्यक रुपमा घर बाहिर निस्कनु हुँदैन । माक्सको प्रयोग गर्ने र सामाजिक दुरी कायम मात्रै गर्ने हो भने कोरोनाबाट बच्न सकिन्छ ।

कोरोनाको समस्या नेपालमा मात्र नभएर विश्वभरीको हो । यसले विश्वलाई नै आक्रान्त पारेको छ । यो अवस्थामा हामीहरु संयमित भएर कोरोना महामारीबाट बच्नु पर्दछ । मानिसहरुले फेरी लकडाउन गर्नु पर्दछ भन्ने कुरा पनि अहिले सुन्नमा पाइन्छ । लकडाउन मात्र समस्याको समाधान होइन । कोरोनाले गर्दा अर्थतन्त्रमा ठूलो असर गरिराखेको छ । यसकारणले सामान्य मानिसहरु लकडाउनले समस्यामा आउँछन् । त्यसकारणले कोरोनाले गर्दा लकडाउन होइन कि कोरोना सँग लडेर कोरोना सँगै जिउने, आफु वरीपरी कोरोनालाई आउन नदिने खालको स्वंयम् मानिसहरुले नै वातावरण सिर्जना गर्नु पर्दछ ।

प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले भनेझै कोरोनाबाट लड्नका लागी हामीहरुमा उच्च मनोबलको आवश्यकता देखिन्छ । त्यसकारण हामीहरुले उच्च मनोबलका साथ आफ्ना कामहरु एकदमै संयमित भएर काम गर्ने । सामाजिक दुरी कायम गर्ने, माक्सको प्रयोग गर्ने, सरसफाइमा ध्यान दिने हो भने हामीहरु कोरोनालाई जित्नेछौ ।

बिना कार्की
कार्यकारी निर्देशक
सेतो गुराँस बाल विकास केन्द्र,बागलुङ
अहिले कोरोनाले विश्वमा रहेका मानिसहरुलाई आतंकित बनाएको अवस्था छ । हाम्रो देश नोपाल झन् खुल्ला सिमानाका कारण कोरोनाले धेरै प्रभावित भएको हामीहरुले महशुस गरेका छौ । हामीहरुले लकडाउन पनि गरेर हेरिसकेका छौ । तर, लकडाउन समस्याको समाधान रहेनछ भन्ने कुरा आइसकेको छ । हामीहरु कोरोनाबाट आतंकित हुनु हुँदैन जस्तो मलाई लाग्दछ । हामी आम नागरिकले कोरोना बाट लड्न सरकारलाई कुर्नु हुँदैन । आफै सचेत हुन आवश्यक मैले देखेको छु । मानिसहरुले आफु र आफ्नो परिवारलाई कसरी सुरक्षित राख्ने भन्ने कुरामा आफै सचेत हुनु पर्दछ । मानिसहरु अति आवश्यक काम बाहेक बाहिर निस्कन नहुने देखिन्छ । आफु पनि सुरक्षित हुने र अरुलाई पनि सुरक्षित महशुुस गराउने काम आम नागरिकलेनै गर्नु पर्दछ । कोरोनाबाट बच्नका लागि हामीहरुले सरकारलाई गाली गर्ने प्रशासनलाई लागि गर्नु भन्दा स्वंयम् आफु सचेत रहने हो भने समस्याको समाधान आफै हुने देखिन्छ ।

हाम्रा स्थानीय तहबाट विभिन्न प्रयासहरु भई राखेका छन् कोरोना महामारीबाट बच्नका लागि । यस्तो महामारीको अवस्थामा स्थानीय सरकार हुने थिएन भने आम नागरिकले भोग्नु पर्ने अवस्था आउने थियो । तर, स्थानीय सरकाले धेरै राम्रा कामहरु गरेका छन् । वडा स्तरबाटनै जनप्रतिनिधिले धेरै राम्रो कामहरु गर्नु भएको छ । क्वारेन्टिन व्यवस्थापन, आइसोलेसन व्यवस्थापन देखि लिएर राहात वितरण सम्म राम्रो भुमिका खेल्नु भएको छ । तर, भने जस्तो आम नागरिकले सोचे जस्तो नभएको होला । त्यो आफ्नो ठाउँमा छ । काम गर्ने कुरामा हुन्छन् कमिकमजोरी त्यसलाई सच्याउदै आगामी दिनमा प्रभावकारी रुपमा काम हुन्छ भन्ने पनि मैले विश्वास गरेको छु । अहिले सम्म भएका गल्ती कमिकमजोरीलाई छलफल गरेर अबको दिनमा झन् राम्रो सँग काम गर्नु पर्ने पनि छ ।

अब बाहिरबाट आउने मानिसहरुमा मात्र कोरोना नभएर समुदायमा पनि फैलिएको छ । काम गर्ने क्रममा स्वाथ्यकर्मीमा कोरोना देखिएको छ । उहाँहरुले काम गर्ने क्रममा साबधानी अपनाउदा अपनाउदै पनि कोरोनाबाट जोगिन सक्नु भएको छैन । त्यसकारण साबधानी अपनाउन आवश्यक छ । कोरोना लागेका मानिसहरु निको हुदै जानु भएको छ । त्यसले गर्दा अव हामीहरुले समुदायमा कोरोना फैलिन नदिनका लागी धेरै सावधान अपनाउनु पर्ने देखिन्छ । त्यसका लागी सरकार, प्रहरी प्रशासनले मात्र गरेर हुँदैन । अब हामी आम नागरिक सचेत हुने आवश्यक छ । आफ्नो सुरक्षा आफै गर्न आवश्यक छ । आम नागरिकले साबधानी अपनाउने हो भने कोरोनाबाट बच्न सजिलो हुन्छ ।
हामीहरुले प्रहरी प्रशासन, स्वाथ्यकर्मीलाई सहयोग गर्नु पर्दछ । प्रहरीहरुले आफ्नो ज्यान जोखिममा राखेर माक्सको भरमा हामीहरुको सेवामा लाग्नु भएको छ । पत्रकारहरु सही सुचना दिन दिनरात खट्नु भएको छ । जनप्रतिनिधि, कर्मचारीहरु व्यवस्थापनमा जुट्नुभएको छ । उहाँहरुलाई हामी आम नागरिकले सहयोग गर्नु पर्दछ । हाम्रो सुरक्षाका लागि खटिएका स्वाथ्यकर्मी, सुरक्षाकर्मी, पत्रकार र जनप्रतिनिधिका लागि हामीहरुले उहाँहरुलाई पनि सुरक्षित महशुस गराउनका लागि आम नगारिकले माक्स,सेनिटाइजर प्रयोग गर्ने, सामाजिक दुरी कायम गर्ने, सरसफाइमा ध्यान दिने, अनावश्यक बाहिर हिँड्डुल गर्नु हुदैन ।

मैले थोरै बालबालिकाको बारेमा पनि जोड्न चाहे । अहिले सवै भन्दा प्रभाव परेको बालबालिकामा हो जस्तो मलाई लाग्दछ । लामो समय घर भित्रै बसेका छन् बालबालिकाहरु । अझै हामीहरु अन्यौलमा छौ कहिले विद्यालयहरु खोल्ने भनेर । हुन त विद्यालयले अनलाइन मार्फत कक्षा सञ्चालन गरिराखेको छ । तर, कतिपय बालबालिकामा इन्टरनेटको पहँुच छैन । पुस्तकको पहुँच छैन । त्यसकारण अहिले रेडियो मार्फत खेल्दै सिक्दै भन्ने कार्यक्रम प्रसारण भईराखेका छन् । राष्ट्रिय सेतो गुराँसले रेडियो नेपाल मार्फत प्रसारण गरेको छ । अभिाभावक शिक्षा कार्यक्रम पनि छन् । हाम्रा लोकल रेडियोमा पनि बजिराखेका छन् । बालबच्चालाई फरक खालको सिकाई सिकाउने, माटोबाट भाँडाकुटी बनाउन भन्ने, चित्र बनाउन भन्ने र बच्चाले बनाएका कुराहरुलाई राम्रो छ भनेर प्रोत्साहित गर्नु पर्दछ । अभिभावकले सिकेर आँफ्ना बालबच्चालाई शिक्षित बनाउन यो समयमा आवश्यक भएका कारण अहिले बालबच्चालाई अभिभावकले आफ्ना बालबच्चालाई अलिकति समय छुट्याएर केही सिकाउनका लागी सम्पूर्ण अभिभाबकलाई अनुरोध गर्न चाहान्छु ।