आदर्श अनलाइन, काठमाडाैँ
आज महाशिवरात्रि । नेपालसहित विश्वभरका हिन्दू धर्मावलम्बीले भगवान शिवको पूजा आरधना गरी मनाउँदै छन् । फागुन कृष्ण चतुर्दशीमा मनाइने शिवरात्रिका दिन शिवमन्दिर र शिवालयहरुमा श्रद्धालुको भीड लाग्ने गर्छ । शिवरात्रिमा श्रद्धालुहरु दिउँसो व्रत बसी रातभर जागा रहेर रुद्राभिषेक गरी भगवान शिवको आराधना गर्ने, भजन गाउने चलन छ ।
धार्मिक मान्यताअनुसार सृष्टिको प्रारम्भमा आजको दिन मध्यरात भगवान शंकर ब्रम्हाबाट रुद्रको रुपमा अवतरण भएका थिए । प्रलयको बेलामा यसै दिन भगवान शिवले ताण्डव नाच्दै ब्रम्हाण्डलाई तेस्रो नेत्रबाट ज्वाला निकालेर समाप्त गरेको धार्मिक मान्यता रहँदै आएको छ । त्यसैले यसलाई महाशिवरात्रि वा कालरात्रि पनि भनिन्छ ।
विष्णु पुरानमा उल्लेख भए अनुसार भगवान शिव विष्णुको तेजबाट उत्पन्न भएका कारण सधैँ योग मुद्रामा नै रहने गर्दछन् । महाशिवरात्रिको सुरुवात कसरी भयो भन्ने सम्बन्धमा ईशानसंहिताको एक ठाउँमा फाल्गुन कृष्ण चतुर्दशीको महानिशामा आदिदेव महादेव कोटि सूर्यको समान दीप्तिसम्पन्न भई शिवलिङ्गको रूपमा आविर्भूत भएको उल्लेख छ ।
शिवरात्रिको व्रतमा त्यही महानिशाव्यापिनी चतुर्दशीको ग्रहण गर्नुपर्छ भनी बताइएको छ । यसप्रकार शिवलिङ्ग रूपमा पृथ्वीमा पहिलो पटक आभिर्भूत भएको दिनलाई शास्त्रहरूले महाशिवरात्रिको रूपमा ग्रहण गरेको पाइन्छ ।
यो दिन भगवान् शिवको पुजा आरधना गरे मात्र पनि जीवनमा सधै सुख प्राप्ती हुन्छ भन्ने मान्यता रहेको छ । यस दिनलाई भगवान भोलेनाथलाई खुसी बनाउने खास दिनका रुपमा पनि लिने गरीन्छ । भगवान भोलेनाथ केबल एक लोटा शुद्ध जल र बेल पत्रले मात्र प्रशन्न हुने गर्दछन् ।
महाशिवरात्रिको दिन पशुपतिनाथको मन्दिरमा षोडशोपचारसहित भव्यरूपले पूजाअर्चना हुन्छ । साथै रात्रिको प्रथम प्रहरमा दूधद्वारा ईशान मुहारको, द्वितीय प्रहरमा दहीद्वारा अघोर मूर्तिको, तेस्रो प्रहरमा घ्यूद्वारा वामदेव मुहारको तथा चौथो प्रहरमा सद्योजात मुहारको स्नान गरिने प्रचलन छ ।
यस दिन पशुपतिनाथको दर्शन गर्न स्वदेश तथा विदेशबाट भक्तजनहरूको बिहान सबेरै देखि भीड लाग्दछ । वैरागी, उदासी, सन्न्यासी, नागाबाबा आदि विभिन्न सम्प्रदायका साधु–सन्त, योगी, भेषधारी जोगीहरू पनि महाशिवरात्रिका लागि टाढाटाढाबाट आइपुग्छन् ।
शिवरात्रिको दिन साँझपख शिवधुनी भनी दोबाटो–चौबाटोमा दाउरा बाल्ने चलन छ । भगवान शिव धुनीप्रिय रहेको पौराणिक मान्यताको कारण तथा शिशिर ऋतुको ठण्डी अझै नगइसकेको हुनाले गर्मी ठाउँबाट आउने विदेशी यात्रुहरूलाई जाडो नहोस् भनेर पनि धुनी जगाउने गरिएको मान्यता छ ।
शिवरात्रिमा व्रत बस्ने तरिका
– शिवरात्रिका दिन सबैरै उठेर पवित्र गंगाजलले स्नान गर्दा अत्याधिक लाभ मिल्ने धार्मिक विश्वास छ
– पञ्चामृतले शिवलाई, शिवलिंगलाई स्नान गराउने
– तामाको लोटाले ८ पटक जल चढाउने
– शिवरात्रिका दिन र रातमा दीपक जलाउने
– चन्दनको चिलक लगाउने
– भाग, धतुरो, बेलपत्र, तुलसी, जाइफल आदी चढाउने